معرفی و بررسی زیورآلات ترکمن
(آسیبشناسی بازار فروش محصولات)

 در می‌ان اقوام عشایر ایران همواره استفاده از زیورآلات و آراستن خویش و محیط پیرامون از ارزش بسیار بالایی برخوردار بوده است، چنان‌که در این می‌ان قوم ترکمن بیش از سایر اقوام به این کار همت گماشته‌اند و از گذشته‌‌های دور تا به امروز ما شاهد تولید زیورآلات مختلف برای آراستن خود، لباس، چادر، وسایل منزل، ابزار بافت و ... هستیم. این تنوع استفاده از زیورآلات درمیان قوم ترکمن از همه اقوام دیگر بیشتر بهچشم می‌خورد.
با توجه به پیشینه درخشان تولید زیورآلات ترکمن متاسفانه امروزه کاهش شدید تولید و همچنین عدم رغبت به استفاده از این زیورآلات حتی در می‌ان خود مردم ترکمن هم می‌‌بینیم. در این مقاله سعی شده در ابتدا به‌معرفی انواع زیورآلات ترکمن پرداخته شود، سپس مشکلات موجود در این موضوع را تحلیل نموده و راهکارهایی پیشنهادی را در رابطه با شناخت و افزایش تولید در این زمینه بیان کند.
واژگان کلیدی: زیورآلات ترکمن، بازار ترکمن، اشتغال هنرمندان ترکمن، فرهنگ ترکمن
 
مقدمه
مردمان ایران زمین از زمان‌‌های دور در هر دوره و در هر مکانی براساس توان مالی و علایق خود، نیاز به خودآرایی و زینت بخشیدن به محیط پیرامون خویش را نشان داده‌اند و در این می‌ان اقوام عشایر نیز از این روند مستثنی نبوده‌اند، عشایری که همواره با طبیعت همدم بوده و در تمامی مراحل زندگی خود در کنار طبیعت زیستهاند و طبیعت الهامبخش آنان در آراستن خود و محیط پیرامونشان بوده است. در این می‌ان، عشایر ترکمن نیز از لحاظ به‌کار بردن زینت‌ها و زیورآلات برای آراستن خویش و محیط اطراف، از اقوام دیگر همت بیشتری به‌کار برده‌اند و همانطور که امروزه شاهد هستیم، این قوم برای زینت زنان، دختران، مردان، کودکان و نوزادان و... هر یک به‌طور جداگانه زیور خاصی را به‌کار می‌‌برد.
در این پژوهش با مراجعه به کتاب‌‌های مختلف و منابع متعدد، منابع تصویری و نوشتاری متناسب در رابطه با زیورآلات ترکمن به‌دست نیامد، لذا اکثر مراحل این تحقیق به‌صورت می‌دانی و با تهیه گزارش و عکس از تن‌ها کارگاه فعال در این زمینه، واقع در شهرستان گنبد قابوس که در حال حاضر به عنوان بهترین و مرغوب‌ترین تولیدکننده زیورآلات در منطقه شناخته می‌‌شود، انجام پذیرفته است. همانطور که می‌دانیم در بین اقلام صنایع ِ دستی و هنری تولیدات قوم ترکمن از دیرباز تاکنون چه در بازار داخلی و چه خارجی، همواره تولید فرش از معروفیتی ویژه برخوردار بوده است، اما زیورآلات منحصر به‌فردی که از دیگر اقلام هنری قوم ترکمن به‌شمار می‌روند به‌رغم تنوع و زیبایی چشمگیرشان، کمتر مورد توجه قرارگرفته‌اند. لذا سعی شده تا در این پژوهش ابتدا به معرفی و دسته‌بندی زیورآلات ترکمن پرداخته شود، سپس در هر دسته به توضیح چند نمونه پرداخته و در آخر به بیان مشکلات تولیدکنندگان و بازار مصرف و سپس راهکار‌های پیشنهادی در رابطه با رفع مشکلات تولیدکننده و خریدار در سطح داخلی و بینالمللی اشاره شده است.

اهداف پژوهش
این پژوهش با روش تحقیق می‌دانی و کتابخانه‌ای و بر اساس اهداف زیر صورت گرفته است:
• شناخت و معرفی زیورآلات ترکمن و شیوه تولید آن
• شناخت علل و عوامل رکود در تولید و بررسی عوامل موثر بر روند نزولی بازار زیورآلات ترکمن
• طرح و بیان راهکار‌های پیشنهادی برای کاربردی ساختن محصولات مطابق با سلیقه بازار
سوالات پژوهش عبارتند از:
• انواع زیورآلات ترکمن و همچنین مواد اولیه و شیوه‌‌های تولید به چه صورت است؟
• آیا ارایه راهکار‌های جدید در روند تولید و کاربردیکردن محصولات اثرگذار است؟

تاریخ ترکمن
سرزمین اصلی قوم ترک، سرزمین ترکستان چین است. در اوایل قرن چهارم هجری قمری بعضی از اقوام ترک (ترکمن)، در پی تشنجات داخلی، فشار قبایل و اقوام دیگر در جستجوی چراگاه‌‌های بهتر و خشکسالی‌های پی در پی و یا بنا به‌علل دیگر و پس از پیروزی اسلام و شکست سلسله ساسانی، مجال یافتند تا از سرزمین‌های مادری خود در آسیای میانه به‌تدریج کوچ کرده و تا نواحی شمالی خراسان در قلمرو ایران پیش آیند و از آن پس به‌تدریج مراتع و سرزمین‌های خود را توسعه دهند، اما قوم ترکمن با ویژگی‌های اساسی خویش در قرن هفتم و هشتم هجری شکل گرفت و اساس قبیله‌‌های آن به‌شکل امروزینش پدیدار گشت.
ترکمن‌ها در اصل از ترکان زرد پوست آسیای میانه بودند که هزاران سال قبل در شرق دریای خزر در ترکمنستان و نوار شمالی ایران به چادرنشینی می‌پرداختند. (گلی، 1366:210) ترکمن‌ها مردمی از چندین گروه بزرگ تباری و شامل طوایف مختلفی چون یموت، تکه، گوکلان، سالور، ارساری، چادور، آلعلی، قره و ساریق می‌باشند. هر یک از قبایل خود به تیره‌‌ها و طوایف کوچکی تقسیم می‌شوند، اما با این وجود، تمامی این گروه‌‌ها دارای زبان، سنت‌های فرهنگی و حتی پوشش مشابه هستند. (همان: 211)
پار‌های از نویسندگان به‌ویژه در اسناد تاریخی، آنها را «غز» یا «اوغوز» نامیده و نیای مشترک تمامی آنها را اوغوزخان می‌دانند. به‌طوری که طبق برخی روایات و افسانه‌ها، سر سلسله و جد بزرگ تمامی ترکمن‌ها «یافث» یاد شده است. یافث پسر حضرت نوح و کسی است که نوح مشرق زمین را به او بخشیده است. بنابراین جد بزرگ تمامی اقوام ترک محسوب می‌شود. طبق این افسانه، یافث نو‌های به نام اوغوزخان دارد که جد مشترک تمامی ترکمنان بوده است (جرجانی، :1366 10-11.) لازم است به این نکته نیز اشاره شود که نام اوغوز اولین بار در اوایل قرن هشتم میلادی به‌زبان ترکی در کتیبه‌های کشف شده از مغولستان به‌روشنی و وضوح دیده می‌شود )سارای، :1378 117(.
طوایف ترکمنی که در ایران سکنا دارند به ترتیب جمعیت و اهمیت عبارتند از: یموت، گوکلان، تکه، نخورلی.
یموت: یموت‌ها در ساحل شرقی و بعضی از جزایر دریای خزر سکنی دارند، از جمله گنبد قابوس مرکز اصلی یموت‌ها است. قسمت عمده ترکمن‌های ایران که از دو خود را «یموت» طایفه جعفربای و آتابای هستتد، متفقا مینامند.
گوکلان: قبیله کوکلان در منطق‌های بنام «کلاله» زندگی می‌کنند و نیز در منطقه احاطه شده توسط «گلیداغ» اطراف جنگل گلستان به‌طور پراکنده تا مراوه تپه به‌سر می‌برند.
تکه و نخورلی: نام دو طایفه دیگر ترکمن‌هاست که قسمتی از آن‌ها پس از انقلاب در آن سوی مرز از «ترکمنستان» به بخش کوهستانی «حصارتپه» در ایران مهاجرت کردند و دهکده‌‌های کوچک و بزرگ را پدیدآوردند (منطقه جرگلان) و گروه‌‌های کوچکتری در گنبد قابوس (ایزدینیا، 1379: 11.)

پیشینه زیورآلات
از گذشته‌‌های بس دور تا به امروز بشر همواره علاقه فراوانی به‌زیبایی و زیور و زینت بخشیدن به‌خویشتن داشته است. از روزگار کهن و پیش از تاریخ، این میل همواره در بشر و در سراسر نقاط این زمین پهناور دیده شده و هر کس در حد توان خود از زیورآلات استفاده می‌کرده زیورآلات در است. به‌عنوان مثال در عصر شاهان عموما خدمت شاهان و درباریان و اشراف‌زادگان بوده است، حال آن که خانواده‌هایی در سطح پایینتر نیز از این زیورآلات
به‌نوعی بهره می‌برده‌اند، هر چند ممکن بود اشیای مورد استفاده آن‌ها به‌جای طلا و نقره و جواهرنشان، از فلزات کمارزشتری ساخته می‌شد. ساخت و تولید زیورآلات محلی در ایران سابقه طولانی داشته و از دیرباز مرسوم بوده است. بدین ترتیب که عد‌های از افراد با استفاده از فلزات نیمه‌قیمتی، سنگ‌های گرانبها و ... به تهیه زیورآلات اقدام می‌کردند که به‌علت برخورداری از خصوصیات و ویژگی‌های محلی و قومی، همواره مورد توجه بوده و متقاضیان فراوانی داشته است(www.http://turkmenzivar.com).

زیورآلات ترکمن
با توجه به زندگی کوچ نشینی اقوام ترکمن از زمان‌های دور و عدم وجود منابع مکتوب از زندگی عشایر، منابع قابل ارجاع برای اطلاع از نحوه تولید و استفاده از زیورآلات ترکمن محدود به گفته‌‌ها و شنیده‌‌های افراد کهنسال و اندک افرادی است که در حال حاضر مشغول به تولید در این رشته هستند. زیورآلات ترکمن اغلب به‌صورت قطعاتی درشت از نقرهاند که بر سطح آن‌ها طرح‌هایی ساده از گل و گیاه و نقش‌های جادویی حک شده و با نگینهایی از عقیق یا شیشه‌‌های رنگین تزیین شده‌اند. زیورآلات ترکمن اغلب فاقد جزییات و دارای وقار و سنگینی ویژ‌های هستند که به آن‌ها اصالت خاصی می‌بخشد. این جواهرات که وزن خیلی زیادی دارند، شاید در ابتدا برای هدف خاصی به این شکل ساخته نشده‌اند. گویی صدای جیرینگ جیرینگ آنها، طلسم محافظی است که ارواح شرور را دور می‌کند و باور ترکمن‌ها در مورد باطل السحر بودن فلزات ما را وادار به قبول این نظریه کرده و عظمت و بزرگی آن‌ها محافظی است که همیشه همراه صاحبانشان است.
نکته عجیب در مورد زیورآلات این است که با وجود اینکه این زیورآلات وزن زیادی دارند و استفاده روزمره از آن‌ها کار مشکلی به‌نظر می‌رسد، در گذشته همیشه و در حالتی همراه دختران و زنان بوده‌اند. این جواهرات که در بیشتر مواقع نیمه گرانب‌ها هستند، از فلزات مختلفی ساخته‌شده و ظرافت آن‌ها با توجه به قبیله سازنده اثر متفاوت می‌شود، به‌عنوان مثال تکه‌ها زیورآلات را با ظریفترین و زیباترین حالت خود می‌سازند و در حالی که زیورآلات ساخته‌شده توسط قوم یموت فاقد این جزییات و دقت است.
زیورآلات محلی ترکمن که گاهی عنوان جواهرات بدلی مصنوعاتی ترکیبی هستند نیز به آن‌ها داده می‌شود، معمولا که از سنگ‌ها و فلزات نیمه گرانب‌ها که ارزش هنری فراوانی دارند، ساخته می‌شوند. زیورآلات ترکمن اغلب به‌صورت قطعاتی درشت از فلزات نیمه قیمتی هستند که کاربرد نقره در آن‌ها فراوان است. و گاهی در ساخت آن‌ها از طلا نیز استفاده می‌شود، ولی در کنار نقره فلزاتی چون مس، برنج، ورشو و... در ساخت این زیورآلات کاربرد دارند که البته کیفیت کار را پایین می‌آورد.
همانطور که اشاره شد در هنر زیورسازی ترکمن گاهی از طلا نیز استفاده می‌شود که مخصوص طبقه اشرافی و متمول و طوایف و تیره‌هایی که قدرت خرید و استفاده از آن‌ها را دارند است و برای طبقات متوسط و پایین و به‌خصوص در زمینه زیورآلات درشت و سنگین، بیشتر از نقره و سکه‌‌های نقر‌های و کمتر از طلا استفاده گردیده است.
لازم به ذکر است که تمامی زیور‌های مربوط به ترکمن‌ها توسط زرگران و نقره‌کاران هنرمند محلی ترکمن ساخته می‌شوند که متاسفانه امروزه تعداد این هنرمندان روز به روز کاهش می‌یابد و زیور‌های قدیمی و زیبا کم‌کم فراموش شده و به‌جای آن‌ها از انواع زیورآلات طلا و نقر‌ه‌ای رایج در کشور استفاده می‌شود و در پی استفاده از طلا و شکل‌های مدرن جواهرات ساخته شده‌، زنان ترکمن نیز اکثرا کمتر حاضر به استفاده از زیورآلات قدیمی و نقر‌ه‌ای می‌شوند (محمدی، 1388 : 95-94.)

نقش‌های مورد استفاده در زیورآلات ترکمن
طرح‌های هندسی: طرح‌های هندسی شامل مثلث، دایره، لوزی و چندضلعیها
گل و گیاه: استفاده از شکل گل به‌صورت دایره و اشکال بوته مانند و درخت چنار و نظایر آن که به‌صورت قرینه تکرار میشوند.
حیوانات: شکل حیوانات و به‌ویژه پرندگان، مار و شکل شاخ قوچ
انسان: شکل انسان نه به‌صورت واقعی، اما به‌شکل نمایی کلی، صورتک
وسایل زندگی: تیر و کمان، لنگر کشتی و دوتار
ماه و ستاره: هلال ماه و ستاره

تقسیم بندی زیورآلات ترکمن
گروه اول: زیورآلاتی هستند که مربوط به سر می‌باشند و در جلوی سر، پیشانی، مو‌ها و یا در دو طرف کاله وصل میشوند.
گروه دوم: زیورهایی هستند که به لباس‌ها متصل می‌شوند.
گروه سوم: زیورهایی هستند که به‌صورت مجزا مورد استفاده قرار می‌گیرند.

زیورآلات سر
قبه، تنه چور، ینگ سلگ، آلینشای (زیور پیشانی)، قوالچاقچه (شبه گوشواره)، مانلایلق، ایلدر گیج، اوگرمه (ایگمه)، سانجلق، سن سوله، آداملق، گیسوبند: آسیق، ساچاوجی، ساچباغ، ساچ مونجوق، چای بویین (سنجاق سر)
قبه: زیور و کلاهی فلزی به‌شکل نیمکره می‌باشد که دختران ترکمن تا قبل از ازدواج در هنگام شرکت در جشن‌ها و میهمانی‌ها آن را با نخ بر روی کلاه خود می‌دوختند و زمانی که ازدواج می‌کردند کلاه و قبه را از سر برداشته و سربند دیگری را استفاده می‌کردند. این زیور در مرکز خود دارای نیمکر‌های هشت قسمتی است که شرابه‌ها و آویز‌های زیبایی با نگین‌های سرخ از اطراف آن بر روی صورت و پیشانی آویزان می‌شود (امیدی، :1382 186.)
قبه‌‌ها معمولاً دارای نگین‌های عقیق قرمز رنگی هستند که با قلم نقوشی روی آن‌ها طراحی می‌شود، در مرکز قبه و در بالای نیمکره آن زایده استوان‌های و توخالی کوچکی قرارمیگیرد که گاه آویز‌ها و شرابه‌‌های کوچکی از نوک آن آویخته می‌شده‌اند. درگذشته به هنگام نامزدشدن دختر، در نوک توخالی قبه پر پرند‌های به نام «اوتاغه» قرارمی‌دادند و به این دختر از آن پس «اوتاغ‌های قیز» می‌گفتند (محمدی، 1388: 97.)

 
آلینشای (پیشانی بند)
زیور پیشانی زنان و دختران نیز با هم متفاوت است، به‌طوری که دختران ترکمن از نیمتاج و زنان ترکمن از پیشانیبند‌های مستطیل شکل استفاده می‌کنند. زیور پیشانی دختران ترکمن زیوری به‌شکل نیمتاج است که در بین دختران طایفه نخورلی و کوکالن به هاواسا و در بین دختران طایفه یموت به توپبی شهرت دارد. این زیور در جشن‌ها و محافل عروسی بر جلوی سر و پیشانی دختران بسته می‌شود و حالت تاجمانند آن جلو و اطراف سر دختران را می‌پوشاند. 
زیور پیشانی زنان ترکمن در مجالس عروسی زیوری مستطیل شکل است که فاقد تاج است و هاساواشای یا هازاباشای خوانده می‌شود، این زیور دارای قالب‌هایی است که از طریق آن‌ها یا بر روی کاله حصیری زنان دوخته می‌شود یا با بندی که از این دو حلقه می‌گذرد، در پشت سر بسته می‌شود. لازم است اشاره شود که آلینشای به خود کلاه زنان ترکمن متصل می‌گردد اما آویز‌های آن روی پیشانی و در دو طرف صورت آویزان می‌شود. 

اوگرمه (ایگمه)
سربند طوایف تکه و کوکلان بزرگتر و بلندتر از سربند زنان یموت است. زنان این طوایف از پوشال جارو برای خود سربندی (تبرلک) ساخته و دور این سربند پوشالی را با پارچ‌های ابریشمی می‌پوشانند، سپس بر روی آن از زیوری به نام ایگمه یا اوگرمه استفاده می‌کنند. برخلاف زیور پیشانی زنان یموت که از تکه‌‌های متصل به‌هم تشکیل شده، اوگرمه ورقه نیمدایر‌های شکلی است که از نقره مطلا و به‌صورت یک پارچه ساخته می‌شود. این زیور مخصوص زنان طوایف تکه و گوکلان است (محمدی، :1388 120.)
آسیق: به خانواده گیسوبند‌ها و آویز‌های زینتی مخصوص مو‌های زنان ترکمن، آسیق گفته می‌شود.

زیورآلات پوشاک
زیورآلات پوشاک: گل یقه (گلیاخا)، تنه چور، چاپ رازچانگا، چانگا، گنجیک، آگینلیک، کوموش پول، بزنیت، آچارباغ، دوغاقاب (کیسه دعا، قاب دعا) داغدان، هیکل 
گل یاخا: زیوری است قالب مانند که از طلا و نقره ساخته می‌شود و در اندازه‌‌های مختلف مورد استفاده قرارمی‌گیرد. این زیور به‌شکل دایر‌های زرکوب است که معمولاً با نگینهایی از فیروزه، سنگ عقیق و یا شیش‌های رنگی مزین میگردد. زنان ترکمن این زیور را در جلوی سینه در وسط چاک پیراهن، هم به‌عنوان زیور و هم به‌جای دکمه یقه پیراهن، برای بستن و به‌هم رساندن قسمت چپ و راست یقه، استفاده می‌کنند. البته لازم به‌ذکر است که این کارکرد گل یقه مربوط به‌گذشته بوده و امروز تن‌ها جنب‌های تزیینی پیداکرده‌ و به‌عنوان زیور گردن مورد استفاده‌ قرارمی‌گیرد. در پشت گل یقه‌ زائده‌ یا گیر‌های وجود دارد که به‌وسیله آن دو طرف یقه از محل قالب‌دوزی به‌هم رسانده می‌شود (محمدی، 1388 : 126.) 

چاپ راز چانگا
چاپ راز، وسیل‌های زینتی که در دو طرف بر روی قبا (کت بلند زنانه ترکمن)، آویزان می‌شود. این زیور از شانه تا کمر امتداد داشته و شامل دو تکه زیور بلند مستطیل شکل است که به‌طور دایمی بر روی لباس دوخته‌میشود (معطوفی، 1383: 23409)

زیورآلات مجزا
دستبند یا بوزالیک، اوزوق، بلزیک، یووسه (یونگسه)، سارماق، حلقه (یوزیک)، ال مالگا، اشک بوکاو، قورساماق، آلاجا، قولاق حالقا، طوق 
بوزالیک (دستبند): دستبندی یکپارچه، بزرگ، پهن، سنگین، قطور و استوا‌نه‌ای شکل است که زنان ازدواج کرده ترکمن آن را از طرف خانواده داماد هدیه گرفته و به‌دست میکنند. سطح بیرونی این زیور غالباً با طرح‌ها و نقوش مارپیچی و شاخ قوچی به‌صورت معرق یا تکه‌هایی از طلا و نقره و نگین‌های عقیق و فیروزه و یاقوت، آراسته می‌گردد و در بعضی قسمت‌ها نیز نقوش ملیله‌کاری‌شده به آن اضافه می‌شود (کلته و پوری، :1382 194.) 
این دستبند‌ها غالباً به‌صورت جفت استفاده می‌شوند و دارای لبه باز، دندانه‌دار و شانه‌مانندی هستند که دو سر آن‌ها در پشت دست به‌هم نمیرسند. بزرگترین این دستبند‌ها اغلب تا مچ تا نزدیکی آرنج را می‌پوشانند و چهار، پنج و یا شش قسمتی هستند که به هر قسمت آن «قوشما» گفته می‌شود و هر یک از این قسمت‌ها دارای نگین‌های رنگین می‌باشند (معطوفی، 1383: 2342.)
لازم به‌ذکر است که اندازه قطر این زیور در قسمت بالای دستبند نسبت به قسمتی که در مچ دست قرارمی‌گیرد، بیشتر است. 

طومار
 آویز گردن یا زیوری استوان‌های و توخالی از جنس نقره است که به‌فرم مثلثی شرابه‌ها، زنگوله‌‌ها و گلوله‌های کوچکی به‌نام «دوومه» در چند ردیف و در قسمت پایین آن با زنجیر آویزان می‌گردد و همچنین از نگین‌های رنگی نیز برای تزیین آن استفاده می‌شود. طومار با بندی پارچ‌های و یا نخی به‌نام «الجه یوپ» یا با بند مهره‌داری چون دانه‌های تسبیح به‌نام «هونجی» یا با تکه‌‌های هندسی کوچکی که به‌هم متصل شده باشند و یا با کمک زنجیر بر گردن انداخته می‌شود و در جلوی سینه آویزان می‌شود (معطوفی، 1383: 2239.)
در این تحقیق می‌دانی نگارنده ابتدا با مراجعه به اداره صنایعدستی شهرستان گنبد قابوس و عکاسی از کلاس آموزش زیورآلات ترکمن که توسط احمدآق برگذار می‌شد، به‌بیان مشکلاتی که در آموزش این هنر وجود دارد میپردازد. از مشکلات اصلی آموزش می‌توان به نبود کارگاه مناسب جهت آموزش، نبود ابزار و مواد اولیه، عدم بیمه و حمایت استاد آموزش‌دهنده می‌توان اشاره کرد. 
 نمونه انتخاب‌شده تحقیق، کارگاه خانوادگی «آق» است که پدر و دو پسر وی در این کارگاه مشغول به تولید میباشند. لازم به‌ذکر است که هنر زیورسازی ترکمن در این خانواده از گذشته به‌صورت موروثی از پدر به پسر انتقال‌یافته است و مرغوب‌ترین تولیدات را در بین ترکمنان استان گلستان هم از نظر طرح و نقوش و هم مواد اولیه به‌کار رفته در ساخت زیورآلات تولید می‌کند. 

ابزار تولید
قالب (جنس برنز)، قلم کنده‌کاری، قلم ماله، حدیده، کوره، دستگاه برش و خم‌کاری
قلم کنده‌کاری: از این قلم جهت ایجاد طرح و نقوش (حکاکی) بر روی نقره یا طلا استفاده می‌شود.
قلم ماله: نوک قاشقی مانند قلم ماله جهت فرم دادن به‌مواد اولیه در حالت مذاب استفاده می‌گردد.
حدیده: حدیده ابزاری دایره‌شکل است که در وسط آن روزن‌های تعبیه شده است در اندازه‌‌های متفاوت بسته به‌ضخامت رشته موردنیاز نقره، شماره حدیده مورد استفاده متفاوت است که با عبوردادن رشته‌‌های نقره از داخل حدیده، آن را به قطر موردنیاز می‌رسانند.
قالب برنزی: از این قالب جهت ساخت زیورآلات در روش قالب‌ریزی استفاده می‌شود.

روش‌های تولید
روش قالبی: در این روش از قالب استفاده می‌شود که قالب مورد نظر را انتخاب نموده و فلز مذاب را در قالب ریخته و پس از سردشدن از قالب خارج کرده و عملیات پرداخت و جای گذاری نگین را انجام می‌دهند. این روش بیشتر در طایفه یموت و کوکلان رواج دارد. 
روش قلم‌زنی: ابتدا طرح موردنظر را روی کاغذ پیاده‌کرده، سپس طرح را بر روی زیرساخت کار انتقال‌داده و با قلم کنده‌کاری طرح را اجرا می‌کنند. این روش که دارای ظرافت و زیبایی بیشتری نسبت به‌روش قالبی است، توسط ایل تکه کار می‌شود. 
بازار هدف: در رابطه با بازار مصرف زیورآلات ترکمن سه بازار شاخص قابل ذکر است، که البته می‌توان با تبلیغات مناسب و ارایه راهکار‌های جدید و کاربردی به‌گشودن بازار‌های جدید در داخل و خارج کشور اقدام کرد.
1.    ترکمنان خود منطقه مصرف‌کننده اصلی هستند. (استان گلستان)
2.    ترکمنان کشور ترکمنستان
3.    توریست‌های خارجی و مسافران داخلی (که در ایام تابستان و تعطیالت عید به بازدید از منطقه ترکمن میپردازند.)

مشکلات تولیدکنندگان
در رابطه با مشکلات تولیدکنندگان می‌توان به‌بیان این مساله پرداخت، تا زمانی که تولیدکننده از حمایت لازم و کافی برخوردار نباشد، این عوامل هم بر روی کیفیت محصول اثرگذار است و هم موجب بیرغبتی جهت تولید می‌شود و کم کم این هنر ارزنده به‌دست فراموشی سپرده می‌شود. همانطور که امروزه شاهد تولید توسط افراد معدودی هستیم. امید است با حمایت بیشتر از تولیدکننده، سبب احیای این هنر رو به فراموشی شویم. در ذیل به بیان برخی از مشکلات شاخص تولیدکنندگان می‌پردازیم.
1.    نبود کارگاه‌‌های مجهز
2.    عدم حمایت از هنرمندان در زمینه‌‌های آموزشی، بیمه، فروش محصولات
3.    نوسان قیمت فلزات گرانب‌ها (طلا و نقره)
4.    نپرداختن به‌کار تولید به‌صورت مستمر به‌دلیل عدم حمایت مالی (تسهیلات رفاهی، وام)

مشکلات فروش
در رابطه با بازار فروش محصولات زیورآلات ترکمن می‌توان بیانکرد که مهمترین اشکال، عدم وجود تبلیغات مناسب برای شناسایی این محصول به‌خریدار است، زیرا تا زمانی که خریدار از کیفیت و نحوه معرفی اقلام مد نظر خویش آگاه نباشد، میل به‌خرید کاهش می‌یابد. با توجه به ظرفیت بالای این هنر و کاربردی کردن و امروزی شدن محصولات می‌توان امید داشت تا در آینده، مشکلات تولیدکنندگان برای فروش تولیداتشان به‌حداقل برسد. در ذیل به‌برخی از مهمترین مشکلات در رابطه با بازار فروش اشاره شده است.
1.    عدم تبلیغات مناسب جهت معرفی و ارایه زیورآلات
2.    تولید بهروز نشده و سنتی (عدم انطباق با سلیقه بازار)
3.    عدم وجود بازار شناخته شده
4.    فروش به طریق کاملاً سنتی (عدم فروش اینترنتی)
5.    ورود غیرقانونی محصولات مشابه با کیفیت نازل با قیمت کمتر از افغانستان و پاکستان نظیر ورشو با روکش آب نقره

راهکار‌های پیشنهادی
1.    حمایت از تولیدکنندگان (پوشش بیمه، فراهم کردن شرایط مناسب برای آموزش، در اختیارگذاشتن کارگاه مناسب و...)
2.    استفاده از طرح‌های جدید و به‌روز مطابق با سلیقه بازار
3.    تعریف کاربرد جدید برای برخی از زیورآلات – تزیین وسایل منزل با زیورآلات (پرده، رومیزی، آویز ماشین و...)
4.    معرفی و تبلیغات مناسب برای آشنایی خریداران با محصولات (ارایه کاتالوگ، گنجاندن آموزش زیورآلات ترکمن در واحد‌های دروس هنرستان و صنایعدستی دانشگاه)
5.    معرفی و فروش اینترنتی محصولات
6.    شرکت در نمایشگاه‌‌های جهانی برای معرفی و ارایه زیورآلات ترکمن در سطح بینالمللی
7.    تعریف استاندارد کیفیت برای محصولات

نتیجه‌گیری
در میان اقوام بشر از دیرباز تاکنون میل به خودآرایی و آراستن خویش امر بدیهی بوده است که اقوام عشایر نیز از این قانون مستثنی نبوده‌اند. در این میان قوم ترکمن در زمینه تولید انواع زیورآلات مربوط به‌زنان، دختران، کودکان و آراستن در رتبه نخست در بین سایر اقوام عشایر ایران قرار دارد، زیرا تولیداتشان هم از نظر کیفیت و هم از نظر تنوع طرح و نقوش، دارای تفاوت فاحشی با دیگر اقوام است. از خصوصیات بارز زیورآلات ترکمن، استفاده از نقره برای زیرساخت و طلا و انواع سنگ‌های قیمتی برای تزیین است. همچنین از مشخصات دیگر زیورآلات ترکمن وزن زیاد و حجیم آن است که استفاده از آن را مشکل می‌سازد.
لذا با توجه به صنعتیشدن دنیای مدرن و رواج زندگی شهرنشینی، زنان ترکمن دیگر به استفاده از این زیورآلات علاقه چندانی نشان نمی‌دهند، مگر برای شرکت در مراسم عروسی و یا میهمانی‌های بزرگ، که پیآمد این امر آن است که تولیدات رو به افول گذارده و این هنر ارزنده کم کم به‌فراموشی گرایید. لذا در این مقاله سعی شد تا به‌معرفی زیورآلات ترکمن پرداخته‌شود و همچنین آسیبشناسی بازار زیورآلات ترکمن و مشکلات مربوط به‌تولیدکنندگان و بازار مصرف بیان شده و در انتها به ارایه راهکارهای پیشنهادی در این زمینه اقدام شود.
از راهکار‌های مهم این امر می‌توان حمایت از تولیدکنندگان را بیان کرد. چنان که می‌توان با بیمه و فراهم کردن شرایط مناسب کارگاهی و ... برای تولیدکننده آرامش خاطر و امنیت شغلی را احراز نمود تا بتواند در فضایی مناسب، هنر خویش را به منصه ظهور برساند. از عوامل موثر در زمینه بازار فروش می‌توان به‌معرفی و تبلیغات محصول به‌عنوان اولین مورد اشاره کرد، زیرا تبلیغات تاثیر به‌سزایی در شناساندن محصول به‌مشتریان در بازار داخلی و خارجی دارد که این کار افزایش تولید و بالا بردن سطح کیفیت را به‌همراه خواهد داشت.
از موارد مهم دیگر که می‌توان به آن اشاره کرد، کاربردی و امروزی کردن طرح‌ها و نقوش، مطابق با سلیقه بازار است. می‌توان با اندک تغییراتی در طرح‌ها و نقوش و کاستن از حجم زیاد زیورآلات، آنرا به بازار مدرن عرضه داشت تا هم استفاده از آن برای مشتری آسان‌تر شود و هم از هزینه تولید کاسته شود.
مدیریت درست، تعریف استاندارد‌های کیفیت و حمایت مسئولان و دستگاه‌‌های مرتبط با این صنعت از هنرمندان این رشته و اختصاص امکانات به آن، از فراموش شدن این هنر ارزنده جلوگیریکرده و باعث می‌شود تا هنرمندان تولیدکننده نیز با تبلیغات مناسب، کاربردی کردن و به‌روزکردن تولیداتشان با تولید و عرضه مناسب و شرکت در نمایشگاه‌‌های داخلی و خارجی به احیا، معرفی و توسعه هنرصنعت ساخت زیورآلات ترکمن همت گمارند.