روز اسناد ملی و میراث مکتوب در سالنمای ایران

روز اسناد ملی و میراث مکتوب در سالنمای ایران

روز اسناد ملی و میراث مکتوب در سالنمای ایران 19 اردیبهشت‌ماه نام‌گذاری شده‌است. به این بهانه مروری بر 3 اثر از میراث مکتوب ایرانی خواهیم داشت:

روز اسناد ملی و میراث مکتوب در سالنمای ایران 19 اردیبهشت‌ماه نام‌گذاری شده‌است. به این بهانه مروری بر 3 اثر از میراث مکتوب ایرانی خواهیم داشت:

1) هنر و مردم ماهنامه‌ای هنری، فرهنگی و ادبی به زبان فارسی در زمان پهلوی در ایران بود. حیات این نشریه شامل ۳ دوره می‌شود.

  • دوره نخست: در این دوره کوتاه، تنها دو شماره در قطع کوچک منتشر شد. نخستین شماره‌های مجله هنر و مردم در فروردین ۱۳۳۶ و دومین شماره آن در اردیبهشت همان سال منتشر و سپس متوقف شد. هادی شفاییه در شماره چهارم دوره سوم نشریه چگونگی انتشار این دو شماره را توضیح داده‌است.
  • دوره دوم: دوره دوم انتشار از آبان ۱۳۴۱ به قیمت ۶ ریال آغاز و تا آذر 1358دامه یافت.

این نشریه ابتدا از سوی اداره روابط بین‌الملل و انتشارات، یکی از ادارات تابعه اداره کل هنرهای زیبای کشور منتشر می‌شد. سپس انتشار آن به عنوان ارگان وزارت فرهنگ و هنر ادامه یافت. در ابتدا مدیر مسئولی آن با ابوالقاسم خدابنده‌لو و سردبیر آن عنایت‌الله خجسته بود. از شماره ۱۳۳، آبان ماه ۱۳۵۲، بیژن سمندر به عنوان سردبیر نشریه تعیین و از شماره ۱۶۸، مهر ماه ۱۳۵۵، سردبیر آن هیئت تحریریه گردید. آخرین شماره این دوره نشریه، شماره ۱۹۳، مربوط به آبان و آذر سال ۱۳۵۸ است.

  • دوره سوم:  انتشار سومین دوره مجله هنر و مردم به صورت فصلنامه و با همکاری تعدادی از نویسندگان قدیمی این نشریه به دو زبان فارسی، انگلیسی، از سال ۱۳۸۳ آغاز شده‌است. مدیر مسئول و سردبیر دوره جدید مجله هنر و مردم حمیدرضا نوروزی‌طلب عضو هیئت علمی دانشگاه تهران است و گروهی از پژوهشگران با سابقه با این نشریه همکاری دارند.

دو مقاله اول این نشریه در این صفحه قرار داده شده‌است، همچنین مجموعه مقالات این نشریه در پرتال جامع علوم انسانی و سایت کتابناک به آدرس‌های زیر به صورت رایگان قابل دسترس است:

http://ensani.ir/fa/article/journal-number/29895/%D9%87%D9%86%D8%B1-%D9%88-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%B1-1336-%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87-1-

https://ketabnak.com/book/29940/%D9%87%D9%86%D8%B1-%D9%88-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87-13-%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D9%86-1342

 

2) دانشنامۀ «فرهنگ مردم ایران» یک دانشنامه تخصصی درباره فولکلور و فرهنگ عامۀ مردم ایران است. این دانشنامه عمده‌ترین مباحث فرهنگ مادی و معنوی مردم مناطق مختلف ایران را دربرمی‌گیرد که در ۲۰ کد طبقه بندی شده‌است و تا کنون ٦ جلد از آن (تا حرف «ف»  فارسی) به چاپ رسیده‌است.

خوراک، پوشاک، بازی و نمایش، هنر و صنایع‌دستی، موسیقی، ادبیات عامه، طب عامیانه، باورها و اعتقادات، آداب و رسوم، نهادها و موسسات مرتبط با مردم‌شناسی و فرهنگ عامه، شخصیت‌ها و صاحب‌نظران تأثیرگذار در این زمینه، کتاب‌ها و متون فولکلوریک برخی از کدهای این مجموعه است. فرهنگ مادی و معنوی مردم مناطق مختلف ایران بخش‌های مختلف این دانشنامه را تشکیل می‌دهد.

بیش از ۱۲۰ پژوهشگر و مؤلف ایرانی و خارجی با این دانشنامه همکاری مداوم داشته و تحقیق و تألیف مقالات آن را برعهده دارند. شماری از مؤلفان و پژوهشگران همکار با این دانشنامه در زمرۀ برجسته‌ترین دانشمندان و محققان ایران و جهان هستند و برخی دیگر دانش‌آموختگان جوانی هستند که با گذراندن دوره‌های آموزشی در این بخش به پژوهشگران و مؤلفان حرفه‌ای تبدیل شده‌اند.

دانشنامۀ فرهنگ مردم ایران یکی از پروژه‌های متعدد مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی است که طرح اولیۀ آن در یك فرایند پیشنهاد، مطالعه و تدوین، در اسفند 1386 تهیه گردید و دو هیئت: یكی «شورای علمی» متشكل از استادان دانشگاهی رشته‌های مربوط و دست‌اندركاران پیش‌كسوت در امر پژوهش در فرهنگ مردم، و دیگری «هیئت مشاوران عالی» متشكل از چند تن متخصص و دست‌اندركار در امر دانشنامه‌نویسی و نیز چند تن از صاحب‌نظران خبره در رشتۀ مربوط تشكیل شد و پس از کسب نظرات این دو هیئت، طرح نهایی آن تنظیم، و روند اجرای آن آغاز گردید. این دانشنامه در راه تحقق خود با دشواری‌های فراوانی روبه‌رو بود از جمله: نبود رشتۀ دانشگاهی فرهنگ مردم و به تبع آن نبود كارشناسان و پژوهشگران دانشگاهی، كمبود منابع تحقیق، ماهیت پیمایشی مطالعات فرهنگ مردم، و نبودِ مراكز پژوهشی تخصصی و متمركز.

مدخل‌های این دانشنامه با مطالعۀ آثار و منابع تـاریخی ـ اجتماعی، تک‌نگاری‌ها و پـژوهش‌های میدانیِ منتشرشده، همچنین با مطالعۀ کتاب‌های مربوط به تاریخ و جغرافیا و فرهنگ مردم شهرها و روستاهای ایران، استخراج و تنظیم شده و بارها بررسی و پالایش گردیده، تا نهایتاً نزدیک به 000‘ 3 مدخل برای این دانشنامه پذیرفته‌شده‌است.

گسترۀ مکانی (جغرافیایی) این دانشنامه مرزهای سیاسی ایران امروزی را در بر می‌گیرد كه گاهی در حوزۀ ادبیات از مرزهای كنونی فراتر می‌رود، ولی امید است که در ویرایش‌های بعدی، مواد و داده‌های فرهنگ مردم در سطح ایران فرهنگی نیز گسترش یابد. گسترۀ زمانی این دانشنامه تمامی دوره‌های تاریخی ایران را شامل می‌شود. قلمرو موضوعی این دانشنامه نیز تمامی ابعاد فرهنگ مردم، ‌اعم از مادی و معنوی را در بر می‌گیرد.

3) مجموعه اصلاح‌نامه‌های صنایع‌دستی و هنر سنتی که به همت بنیاد ایران‌شناسی در هفت جلد گردآوری و منتشر شده‌است:

1) معماری در تهیه این کتاب تلاش بر آن بوده تا با استفاده از منابع متنوع و معتبر، بهترین و مناسب‌ترین تعریف‌ها برای هر واژه، گزینش و نوشته شود و در مواردی که نیاز به تطبیق تعاریف بوده یا اختلافی میان توضیحات وجود داشته، درست‌ترین و مستندترین توضیح، انتخاب گردد. همچنین سعی شده تا دامنه وسیعی از واژه‌ها، یافته و تعریف شوند تا استفاده‌کنندگان از این فرهنگ، با اطمینان و به آسانی بتوانند مطالب مورد نیاز خود را از این طریق بیابند.

 2) فلزکاری: رشته‌های مختلف فلزکاری از جمله میناکاری، قلم‌زنی، زیورآلات فلزی و طلاسازی و همچنین مواد اولیه و ابزار و شیوه‌های کار آن‌ها

3) فرش‌بافی: درباره انواع طرح‌ها، نقشه‌ها، گره‌های فرش و سایر بافته‌های داری و همچنین مواد اولیه و ابزار کار آن‌ها

4) خوراک و آشپزی: درباره انواع خوراک‌های بومی و سنتی نواحی مختلف ایران با تنوع بی‌نظیر در روش پخت و مواد اولیه تشکیل‌دهنده غذا در هر منطقه، آشپزی سنتی در گذشته و حال این سرزمین

5) نساجی و پوشاک: درباره انواع پوشاک و نساجی سنتی، رودوزی‌های سنتی و چاپ‌های سنتی روی پارچه و همچنین مواد اولیه و ابزار کار آن‌ها

6) خط و کتابت: در باب کتابت، خوشنویسی و واژگان مربوط به آ‌ن‌هاست

7) سنگ و سفال