معرفی الیاف طبیعی

معرفی الیاف طبیعی

الیاف در واقع جمع کلمه لیف (Fiber) و مجموعه ای از رشته های نازک در هم تنیده هستند که به صورت طولی کنار هم قرار گرفته اند. الیاف مهم ترین مواد اولیه صنعت نساجی و تولید نخ و پارچه هستند.

انواع الیاف:
الیاف در واقع جمع کلمه لیف (Fiber) و مجموعه ای از رشته های نازک در هم تنیده هستند که به صورت طولی کنار هم قرار گرفته اند. الیاف مهم ترین مواد اولیه صنعت نساجی و تولید نخ و پارچه هستند. البته کاربرد الیاف به تولید پارچه محدود نمی شود و حتا محکم ترین مواد مهندسی از الیاف ساخته شده اند.
امروزه الیاف را می توان به دو دسته کلی تقسیم کرد؛ الیاف طبیعی و الیاف مصنوعی.
الیاف مصنوعی به سه دسته تقسیم می‌شود؛ پلیمری سنتیک، غیرپلیمری، پلیمرهای طبیعی، بازیافتی. این الیاف موضوع بحث ما نیستند، اما بخش قابل توجهی از نساجی صنعتی امروز با این الیاف کار می کنند.
الیاف طبیعی به چهار دسته تقسیم می شود؛ الیاف سلولزی، الیاف حیوانی، آزبست و معدنی. در این چهار دسته الیاف سلولزی و الیاف حیوانی خود به چند دسته تقسیم می‌شوند.
الیاف سلولزی عبارتند از؛ پنبه، کنف، کتان، جوت و غیره.
الیاف حیوانی دو گروه اصلی دارد؛ پوشش حیوانی و ساخت حیوانی؛
    پوشش حیوانی مانند مو (شتر، بز، اسب، گاو، گاومیش و آهو)، پشم (گوسفند) و الیاف لوکس شامل کرک  یا کشمیر (بز یا شتر)، الیاف موهر (بز آنقوره یا بز مرغز)، الیاف خرگوش
    ساخت حیوانی مانند ابریشم

انواع الیاف گیاهی:
الیاف پنبه مهم ترین الیاف گیاهی مورد استفاده در صنایع نساجی و تولید پارچه لباس است و در رنگ های سفید، زرد، قهوه ای و خاکستری در صنعت استفاده می شود. خاصیت پنبه این است که قدرت جذب بالایی دارد، نرم است و در استفاده در لباس خنک و سبک است.


 

الیاف کنف از ساقه‌ی گیاه کنف استخراج می‌شوند. کنف گیاهی است یکساله، دولپه‌ای و گلدار، با ریشه‌هایی متراکم، عمیق و سفیدرنگ. الیاف کنف یکی از مقرون به صرفه‌ترین الیاف طبیعی است و بعد از پنبه در میزان تولید و تنوع رتبه دوم را دارد. الیاف کنف در لیف درخت (درخت) و هسته (چوب) پیدا می‌شود. این الیاف استحکام بالا کششی، توسعه‌پذیری کم، و نفس‌کشندگیِ بهتر از پارچه دارد؛ بنابراین، الیاف کنف برای بسته بندی کالای فله کشاورزی بسیار مناسب است.

الیاف کتان در رنگ های سفید و زرد یافت می‌شوند. الیاف کتان دارای مقاومت بیشتر نسبت به الیاف پنبه، جذب رطوبت بالا و خشک شدن سریع و خاصیت چروک پذیری زیاد است.


 
جوت (Jute) یا کنف هندی یکی از ارزان ترین الیاف طبیعی است. یک الیاف لیگنوسلولزی هستند که تا حدودی از طریق پارچه و چوب به وجود می آیند. جوت نام مشترکی است که به الیاف استخراج شده از ساقه گیاهان متعلق به دسته Corchorus از خانواده Tiliaceae داده شده است. گونی چتایی و کرباس (Hessians) بخش عمده ای از محصولات تولیدی را تشکیل می دهند. چتایی معمولاً به عنوان مواد بسته بندی برای کالاهای مختلف کشاورزی از جمله  برنج ، گندم ، سبزیجات ، ذرت ، دانه های قهوه و غیره استفاده می شود . کرباس ریز به عنوان پشت فرش مورد استفاده قرار می گیرد و اغلب در درون کیسه های بزرگ برای بسته بندی الیاف دیگر مثل پنبه و پشم جای دارد.


 

انواع الیاف حیوانی:
پوشش حیوانی؛
مو؛ الیاف مویی به دست آمده از انواع مختلف حیوانات جهت تولید پارچه از کرک گاو عنبر (مورد استفاده اسکیموها)، پشم آلپاکا، موهر، کشمیری و موی شتر تشکیل می شوند. موهای حیوانات مطابق با اقلیم و شرایط آب و هوایی که در آن زندگی می کنند، دچار تغییر می شوند. این الیاف را می توان به تنهایی و یا به صورت مخلوط با پشم استفاده کرد. الیاف مویی و پشمی پیوسته نیستند، پس اگر قرار باشد به صورت بافتنی یا کشباف به پارچه های منسوج تبدیل شوند باید به صورت نخ ریسیده گردند و یا اینکه به صورت نمدی در آیند.


 

پشم؛ الیاف پشم در تهيه پوشاك بكار مي رود ولي دامنه مصرف آن بـه كفپـوش هـا و ساير محصولات و من سوجات نيـز كـشيده مـي شـود . كـاربرد اصـلي پـشم در دو رده اصـلي پارچه‌بافي و قالي بافي است. اصولا اخـتلاف بـين پـشم مناسـب قـالي و پـشم مطلـوب در پارچه‌بافي مربوط به قطر الياف اسـت.


 

الیاف لوکس؛ در تهیه این الیاف از حیواناتی استفاده می‌شود که به عنوان منبعی از الیاف مویی مرغوب در تولید منسوجات شناخته می شوند شامل شتر، لاما (شتر بی کوهان آمریکای جنوبی)، شتر آلپاکا، گواناکو (نوعی از شتر لاما)، ویکونا (شتر بی کوهان پشم بلند آمریکای جنوبی)، خرگوش، گوزن شمالی، بز آنگورا و بز کشمیر (کشمیری). الیاف خز حیواناتی مانند سمور یا سگ آبی گاهی اوقات با موهای دیگر مخلوط می شوند و از آنها برای تولید نخ های لوکس استفاده می گردد، اما اغلب به صورت پوست خز کاربرد دارند. موهای سر اسب و گاو بیشتر به صورت نمدی مورد استفاده قرار می گیرند، اما گاهی اوقات به صورت نخ نیز ریسیده می شوند، به خصوص برای اثاثیه و سایر لوازم کاربردی که دوام آنها بسیار اهمیت دارد. حتی موهای انسان نیز به صورت نخ ریسیده شده است و در تولید منسوجات مورد استفاده قرار گرفته است.
یکی از معروفترین الیاف لوکس کشمیر است که آن را در فصل بهار، زمانی که بزها در حال از دست دادن پوشش زمستانی خود هستند، به‌دست می‌آورند. در نیمکره شمالی، بزها در اواسط اسفند و تا اواخر اردیبهشت، کرک ریزی دارند. در بعضی مناطق، کرک و پشم بزها را همزمان با دست و به وسیله شانه‌هایی مخصوص، از بدن حیوان جدا می‌کنند. با این روش بعد از دیهیر کردن و شست‌وشو، مقدار بیشتری کشمیر مرغوب به‌دست می‌آید. موهای ضخیم باقی‌مانده نیز برای ساخت قلمو یا دیگر موارد غیر پوشاکی، مورد استفاده قرار می‌گیرند. کشمیر با الیاف نرم و لطیفش شناخته می‌شود که به صورت طبیعی پوششی سبک و بدون پرز را فراهم می‌آورد.


 
موی لاما از حیواناتی به دست می آیند که شبیه شتر هستند (اندازه این موها ۳/۱ برابر موهای شتر است). لاماها در کوه های آند آمریکای جنوبی دیده می شوند و در اصل از بولیوی و پرو می آیند. لاماها دو نوع الیاف موئی محافظ و پشم زیرین دارند. موهای محافظ معمولا سریعتر رشد می کنند، توخالی هستند، تیزتر و محکم تر از پشمهای زیرین به نظر می رسند. موهای محافظ بر روی برف و باران اثر می گذارند و به آب شدن سریع تر آنها کمک می کنند، همچنین بقایای برف و باران هم به موهای محافظ نمی چسبد. پشم های زیرین معمولا نازک تر هستند و نسبت به موهای محافظ بسیار فرفری تر می باشند. این دو عامل باعث شده است تا این الیاف پرز بیشتری داشته باشند و در واقع مثل یک محافظ، لاماها را در برابر سرمای زمستان گرم می کنند و در تابستان باعث می شوند تا باد بیشتر بدن آنها را خنک کند.
موی آنگورا (Angora) از خرگوش آنگورا بدست می آید که در اصل در فرانسه، ایتالیا و ژاپن یافت می شود و در چین، شیلی و ایالات متحده آمریکا نیز پرورش می یابد. پشم آنگورا نمی تواند به صورت کاملا خالص مورد استفاده قرار گیرد، زیرا الیاف آن خیلی ظریف هستند و به راحتی از هم باز می شوند. الیاف آنگورا را معمولا با سایر الیاف نرم مثل کشمیر و پشم بره مخلوط می کنند. پشم آنگورا بسیار گرم است و اغلب برای تزئین کت ها و یا بافت کلاه و روسری از آن استفاده می شود. الیاف آنگورا به طور کلی به عنوان الیاف لوکس شناخته می گردند و بیشتر محصولات تولید شده از پشم آنگورا بسیار گران هستند که نشان دهنده روند کاری پرزحمت و تعداد کم تولیدکنندگان کم آن است.


 

ساخت حیوانی؛
ابریشم نوعی الیاف پروتئینی ساخته شده از کرم ابریشم است و تنها الیاف طبیعی است که الیاف رشته ای (فیلامنتی) دارد. الیاف ابریشم که توسط گونه های مختلفی از بندپایان بافته می شوند. نخ پیچی ابریشم، فرآیندی است که طی آن تعدادی از پیله ها با هم ترکیب می شوند تا یک تک رشته را تولید کنند. این کار با باز کردن فیلامنت های جمع شده از طریق گروهی از پیله های پخته شده بر روی تاری در حمام آب گرم حاصل می شود و رشته حاصل بر روی یک قرقره سریع – متحرک پیچیده می گردد. ویژگی های الیاف ابریشمین آن است که به‌ راحتی تجزیه می‌شود، وزن سبکی دارد اما گرم است، قابلیت تنفس دارد، دوام بالایی دارد و به طور طبیعی قابلیت دفع قارچ دارد.